Let's Help Out-of-school Children Get Into Schools

Door Step School runs Every Child Counts campaign to ensure every child gets its Right to Education. We need volunteers across Pune city, for helping out-of-school children reach schools. Volunteers can participate in parents' awareness sessions, survey and admission process, arranging transport to and from schools, and follow-up with schools for regular attendance of enrolled children.

Areas that need immediate volunteer support are -

• Hadapsar
• Kondhawa
• Katraj
• Undri
• Pisoli
• Kharadi
• Chakan
• Khed Shivapur
• Pimple Saudagar, etc.

Call 986-000-8070 or write to volunteer@doorstepschool.org to join this campaign.

You can also attend the open meeting on every Saturday at 3:00 PM. Purpose of this meeting is to provide an open platform for the volunteers already working with Every Child Counts campaign, to share their experiences and ideas. Also, an orientation for new volunteers interested to join this campaign is conducted with help of ECC core team or other experienced volunteers. Status of survey, admission, and follow-up activities are reviewed and further plan of action is decided.

Meeting Location:
Door Step School,
3rd Floor, Dattakrupa Building,
Opposite Karishma Society,
Off Karve Road, Kothrud, Pune.

Please confirm your attendance on 986-000-8070.

Let's Help Out-of-school Children Get Into Schools

Door Step School runs Every Child Counts campaign to ensure every child gets its Right to Education. We need volunteers across Pune city, for helping out-of-school children reach schools. Volunteers can participate in parents' awareness sessions, survey and admission process, arranging transport to and from schools, and follow-up with schools for regular attendance of enrolled children.

Areas that need immediate volunteer support are -

• Hadapsar
• Kondhawa
• Katraj
• Undri
• Pisoli
• Kharadi
• Chakan
• Khed Shivapur
• Pimple Saudagar, etc.

Call 986-000-8070 or write to volunteer@doorstepschool.org to join this campaign.

You can also attend the open meeting on every Saturday at 3:00 PM. Purpose of this meeting is to provide an open platform for the volunteers already working with Every Child Counts campaign, to share their experiences and ideas. Also, an orientation for new volunteers interested to join this campaign is conducted with help of ECC core team or other experienced volunteers. Status of survey, admission, and follow-up activities are reviewed and further plan of action is decided.

Meeting Location:
Door Step School,
3rd Floor, Dattakrupa Building,
Opposite Karishma Society,
Off Karve Road, Kothrud, Pune.

Please confirm your attendance on 986-000-8070.

Surveys, Parent Meetings, and School Enrollments

For several years, Door Step School has been working for education of children from migrant and marginalised communities in Pune. As a part of these efforts, the Every Child Counts (ECC) campaign was launched to ensure every child between the age of 6 and 14 years gets its right to free elementary education under Right to Education Act, 2009. While conducting the ECC campaign activities like survey and admissions, the role of parents in their children’s education was observed to be minimal. Hence another project called Parents' Participation in Child’s Education (PPCE) was started to increase awareness among parents. Through this project, we work with parents for a longer duration, educating and empowering them about various aspects of Right to Education Act and schooling of their children.

The month of May saw the surveys starting in full swing, to identify out-of-school children across the city. In the month of June, these surveys were followed by meetings with parents and enrollment of children in nearby PMC/PCMC/ZP schools.

By the month of June 2016, our Every Child Counts field team surveyed more than 1,000 locations (construction sites, brick kilns, temporary slums, etc.) across Pune, Pimpri-Chinchwad, and other fast-developing outer areas. Around 1,100 children were found in the survey, out of which 600 have now been enrolled in nearby government schools. About 50 volunteers from various corporates and institutes in Pune contributed close to 200 man-hours in the campaign activities. Similarly, 200 parents were interviewed under Parents' Participation project, with help of 20 volunteers.

The survey, parent meetings, and school admissions will continue in coming months and more volunteers are required for reaching out to more out-of-school children living in the city. Please share these updates with your contacts and help us get more volunteers for ECC and PPCE activities. Thanks!

गेल्या अनेक वर्षांपासून, पुण्यातील स्थलांतरित व वंचित कुटुंबांमधील मुलांच्या शिक्षणासाठी 'डोअर स्टेप स्कूल' काम करीत आहे. या प्रयत्नांचाच एक भाग म्हणून, शिक्षण हक्क कायदा २००९ (आर.टी.ई.) अंतर्गत ६ ते १४ वयोगटातील प्रत्येक मुला-मुलीस त्यांचा मोफत प्राथमिक शिक्षणाचा हक्क मिळवून देण्यासाठी 'एक एक मूल मोलाचे' (एव्हरी चाइल्ड काउंट्स - इसीसी) हे अभियान सुरु करण्यात आले. या अभियानांतर्गत शहरातील व शहराबाहेरील वस्त्यांचे सर्वेक्षण व त्यातून मिळणा-या शालाबाह्य मुलांचे शाळाप्रवेश करीत असताना, आपल्या मुलांच्या शिक्षणामधे या पालकांचा सहभाग अतिशय कमी असल्याचे दिसून आले. अशा पालकांचे शिक्षणाच्या महत्त्वाबद्दल प्रबोधन करण्याच्या उद्देशाने 'मुलांच्या शिक्षणात पालकांचा सहभाग' (पेरेंट्स पार्टिसिपेशन इन चाइल्ड्स एज्युकेशन - पीपीसीई) हा वेगळा प्रकल्प सुरु करण्यात आला. या प्रकल्पांतर्गत आम्ही पालकांसोबत दीर्घकाळ काम करुन त्यांना शिक्षणहक्क कायदा व आपल्या मुलांचे शालेय शिक्षण याबाबत सजग व सक्षम बनविण्याचा प्रयत्न करतो.

यंदाच्या मे महिन्यामधे शहरात व शहराभोवती नव्याने विकसित होणा-या सर्व भागांमधे मोठ्या प्रमाणावर शालाबाह्य मुलांच्या सर्वेक्षणाचे काम सुरु झाले. त्यापाठोपाठ जून महिन्यामधे, सर्वेक्षण केलेल्या ठिकाणी पालक सभा आयोजित करण्यात आल्या, तसेच मुलांना जवळच्या पुणे अथवा पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिकेच्या किंवा जिल्हा परिषदेच्या शाळांमधे प्रवेश मिळवून देण्याचे काम करण्यात आले.

जून महिन्यापर्यंत आमच्या 'एव्हरी चाइल्ड काउंट्स' अभियानातील कार्यकर्त्यांनी पुणे, पिंपरी-चिंचवड, तसेच सभोवतालच्या भागातील (बांधकाम साईट, वीटभट्ट्या, तात्पुरत्या वस्त्या, अशा) सुमारे १,००० हून अधिक ठिकाणांचे सर्वेक्षण केले. या सर्वेक्षणात जवळपास १,१०० मुलांची माहिती गोळा करण्यात आली व आतापर्यंत त्यापैकी ६०० मुलांना जवळच्या सरकारी शाळांमधे प्रवेशही मिळवून देण्यात आला. पुण्यातील विविध कॉर्पोरेट कंपन्या व संस्थांमधील सुमारे ५० व्हॉलंटीयरनी इसीसीच्या निरनिराळ्या कामांमधे जवळपास २०० एकत्रित तासांएवढे योगदान दिले. त्याचप्रमाणे, पालक सहभाग प्रकल्पांतर्गत आणखी २० व्हॉलंटीयरच्या मदतीने २०० पालकांशी प्रत्यक्ष चर्चा करण्यात आली.

शालाबाह्य मुलांचे सर्वेक्षण, पालकांसोबत भेटी, आणि शाळाप्रवेशाची प्रक्रिया यापुढेही चालूच राहील. आपल्या आजूबाजूला राहणा-या आणखी शालाबाह्य मुलांपर्यंत पोहोचण्यासाठी अजून ब-याच व्हॉलंटीयरच्या सहभागाची आवश्यकता आहे. कृपया ही माहिती आपल्या संपर्कातील व्यक्तींना पाठविल्यास, इसीसी व पीपीसीई या प्रकल्पांसाठी व्हॉलंटीयर मिळविण्यात आम्हाला मदत होईल. धन्यवाद!

Surveys, Parent Meetings, and School Enrollments

For several years, Door Step School has been working for education of children from migrant and marginalised communities in Pune. As a part of these efforts, the Every Child Counts (ECC) campaign was launched to ensure every child between the age of 6 and 14 years gets its right to free elementary education under Right to Education Act, 2009. While conducting the ECC campaign activities like survey and admissions, the role of parents in their children’s education was observed to be minimal. Hence another project called Parents' Participation in Child’s Education (PPCE) was started to increase awareness among parents. Through this project, we work with parents for a longer duration, educating and empowering them about various aspects of Right to Education Act and schooling of their children.

The month of May saw the surveys starting in full swing, to identify out-of-school children across the city. In the month of June, these surveys were followed by meetings with parents and enrollment of children in nearby PMC/PCMC/ZP schools.

By the month of June 2016, our Every Child Counts field team surveyed more than 1,000 locations (construction sites, brick kilns, temporary slums, etc.) across Pune, Pimpri-Chinchwad, and other fast-developing outer areas. Around 1,100 children were found in the survey, out of which 600 have now been enrolled in nearby government schools. About 50 volunteers from various corporates and institutes in Pune contributed close to 200 man-hours in the campaign activities. Similarly, 200 parents were interviewed under Parents' Participation project, with help of 20 volunteers.

The survey, parent meetings, and school admissions will continue in coming months and more volunteers are required for reaching out to more out-of-school children living in the city. Please share these updates with your contacts and help us get more volunteers for ECC and PPCE activities. Thanks!

गेल्या अनेक वर्षांपासून, पुण्यातील स्थलांतरित व वंचित कुटुंबांमधील मुलांच्या शिक्षणासाठी 'डोअर स्टेप स्कूल' काम करीत आहे. या प्रयत्नांचाच एक भाग म्हणून, शिक्षण हक्क कायदा २००९ (आर.टी.ई.) अंतर्गत ६ ते १४ वयोगटातील प्रत्येक मुला-मुलीस त्यांचा मोफत प्राथमिक शिक्षणाचा हक्क मिळवून देण्यासाठी 'एक एक मूल मोलाचे' (एव्हरी चाइल्ड काउंट्स - इसीसी) हे अभियान सुरु करण्यात आले. या अभियानांतर्गत शहरातील व शहराबाहेरील वस्त्यांचे सर्वेक्षण व त्यातून मिळणा-या शालाबाह्य मुलांचे शाळाप्रवेश करीत असताना, आपल्या मुलांच्या शिक्षणामधे या पालकांचा सहभाग अतिशय कमी असल्याचे दिसून आले. अशा पालकांचे शिक्षणाच्या महत्त्वाबद्दल प्रबोधन करण्याच्या उद्देशाने 'मुलांच्या शिक्षणात पालकांचा सहभाग' (पेरेंट्स पार्टिसिपेशन इन चाइल्ड्स एज्युकेशन - पीपीसीई) हा वेगळा प्रकल्प सुरु करण्यात आला. या प्रकल्पांतर्गत आम्ही पालकांसोबत दीर्घकाळ काम करुन त्यांना शिक्षणहक्क कायदा व आपल्या मुलांचे शालेय शिक्षण याबाबत सजग व सक्षम बनविण्याचा प्रयत्न करतो.

यंदाच्या मे महिन्यामधे शहरात व शहराभोवती नव्याने विकसित होणा-या सर्व भागांमधे मोठ्या प्रमाणावर शालाबाह्य मुलांच्या सर्वेक्षणाचे काम सुरु झाले. त्यापाठोपाठ जून महिन्यामधे, सर्वेक्षण केलेल्या ठिकाणी पालक सभा आयोजित करण्यात आल्या, तसेच मुलांना जवळच्या पुणे अथवा पिंपरी-चिंचवड महानगरपालिकेच्या किंवा जिल्हा परिषदेच्या शाळांमधे प्रवेश मिळवून देण्याचे काम करण्यात आले.

जून महिन्यापर्यंत आमच्या 'एव्हरी चाइल्ड काउंट्स' अभियानातील कार्यकर्त्यांनी पुणे, पिंपरी-चिंचवड, तसेच सभोवतालच्या भागातील (बांधकाम साईट, वीटभट्ट्या, तात्पुरत्या वस्त्या, अशा) सुमारे १,००० हून अधिक ठिकाणांचे सर्वेक्षण केले. या सर्वेक्षणात जवळपास १,१०० मुलांची माहिती गोळा करण्यात आली व आतापर्यंत त्यापैकी ६०० मुलांना जवळच्या सरकारी शाळांमधे प्रवेशही मिळवून देण्यात आला. पुण्यातील विविध कॉर्पोरेट कंपन्या व संस्थांमधील सुमारे ५० व्हॉलंटीयरनी इसीसीच्या निरनिराळ्या कामांमधे जवळपास २०० एकत्रित तासांएवढे योगदान दिले. त्याचप्रमाणे, पालक सहभाग प्रकल्पांतर्गत आणखी २० व्हॉलंटीयरच्या मदतीने २०० पालकांशी प्रत्यक्ष चर्चा करण्यात आली.

शालाबाह्य मुलांचे सर्वेक्षण, पालकांसोबत भेटी, आणि शाळाप्रवेशाची प्रक्रिया यापुढेही चालूच राहील. आपल्या आजूबाजूला राहणा-या आणखी शालाबाह्य मुलांपर्यंत पोहोचण्यासाठी अजून ब-याच व्हॉलंटीयरच्या सहभागाची आवश्यकता आहे. कृपया ही माहिती आपल्या संपर्कातील व्यक्तींना पाठविल्यास, इसीसी व पीपीसीई या प्रकल्पांसाठी व्हॉलंटीयर मिळविण्यात आम्हाला मदत होईल. धन्यवाद!

Special Books for Marathi Reading Skill Development

Since last 25 years, Door Step School has been trying to develop basic literacy (reading) skills among children from marginalized communities in Pune and Mumbai. Through our direct education and school intervention programmes, we have been working with thousands of children whom we can call First Generation Learners. It means that neither of their parents have ever attended a school or are literate. A person belonging to an already educated family may not be able to imagine how difficult it is to even introduce basic alphabets to these children. Door Step School has not only helped them learn basic alphabets, but has also created an inclination towards reading good books.

Thousands of story books already available in the market are used in our reading skill development programmes. However, it was also observed that these children - First Generation Learners - have few more specific needs than the available reading material can fulfill. For example, a 6-year-old child is step-by-step introduced to Marathi alphabets and Kana-Matra-Velanti during its first year at school. Marathi language has a peculiar method of forming and using composite letters (Jodakshare), which is taught to the child after completing all alphabets and their versions. Hence, the child cannot read a typical story book until it understands composite letters. Door Step School identified this problem and published own books that contain stories without any composite letters. (In these books, all words with composite letters are replaced by their synonyms without composite letters!) These books were instant hit among children and we have been using them for years now.

There are few other books published by Door Step School, such as workbooks for Kana-Matra-Velanti, workbooks for composite letters, picture books, story books, etc. We have also published a Marathi to Marathi Dictionary, which helps children learn new words typically found in story books. This is a pictorial dictionary that contains pictures drawn by our children with help of volunteer artists.

Over the years, we have become equipped with a comprehensive set of books for Marathi reading skill development, with workbooks, picture books, story books, and a dictionary! Interestingly, visitors and volunteers at Door Step School have found these books useful for their own children and friends. For example, Marathi families living abroad are trying to introduce their mothertongue to their own kids, using Door Step School books. We are happy and excited about this unintentional benefit of our publications.

While anyone interested in checking and buying these books can visit our offices in Pune, but we have also made them available for online purchase through e-Commerce websites like BookGanga and Amazon. Now, people can even preview few pages online before buying the books and they can also get these books delivered to their doorstep through above-mentioned websites.

For online purchase of Door Step School books, please visit following links -

BookGanga - http://www.bookganga.com/eBooks/Books/Index?PID=5660647207411193921

Amazon - http://www.amazon.in/gp/aw/s/ref=nb_sb_noss/280-4157231-9937410?k=rajani+paranjpe

We have started receiving sales reports about customers ordering from various cities, states, and countries. This emphasizes the need of such books in today's times. It has also boosted our confidence and motivation. Through this piece of writing, we are thanking and extending our best wishes to all those unknown readers and learners across the globe, who are contributing in more than one ways towards our goal of complete literacy...

Positive Steps Towards Education...

Through Every Child Counts (ECC) campaign, we are trying to raise awareness about importance of education among parents belonging to migrant and marginalised communities in Pune. We are also helping their children get enrolled in nearby Government schools under provisions of Right To Education Act 2009. The ultimate objective of ECC campaign is to develop parents' interest and willingness in education of their children. During the process, we often have to convince parents as well as school teachers about enrolling the children, especially the migrant ones. But this year, we got a pleasant surprise to find school authorities actually participating in the admissions.

Last month, the ECC field team identified a temporary slum in Hinjawadi Phase-II area. Around 10 children of school-going age were found in survey, whose details were conveyed to the nearby Zilla Parishad school in Maan village, around 3 km away. The field team was preparing to take the children and their parents to this school for admissions, but the school Principal Gaikwad Sir himself offered to visit the slum and meet concerned parents. Gaikwad Sir accompanied ECC field team and spoke with the parents, boosting their confidence about schooling and education of their children.

All the children from this location have been enrolled to Gaikwad Sir's ZP school in Maan. The distance of 3 km was the next challenge because transport cost per child was estimated to be Rs.600/- per child per month, thanks to scarcity of transport vehicles on the route from this slum to ZP school. But the parents are now so motivated that they have offered to contribute as much as 50% of the transport cost which comes to around Rs.300/- per month.

This location in Hinjawadi Phase-II has given us an example of dual conversion - on parents' front as well as school front. We are happy to find this positive shift and hope to see more such conversions across the city in near future!

'एव्हरी चाइल्ड काउंट्स' (इसीसी) अभियानामधे आम्ही पुण्यातील स्थलांतरित कुटुंबांना भेटून त्यांच्या मुलांच्या शिक्षणाबद्दल जागृती करण्यासाठी प्रयत्नशील असतो. अशा कुटुंबांमधील मुलांना शिक्षणहक्क कायदा (आरटीई) नुसार जवळच्या सरकारी शाळेत प्रवेश मिळवून देण्यासाठी आम्ही मदत करतो. आपल्या मुलांच्या शिक्षणाबद्दल या पालकांच्या मनामधे आस्था व इच्छा निर्माण करणे, हे इसीसी अभियानाचे अंतिम उद्दीष्ट म्हणता येईल. त्यादृष्टीने पालकांचे प्रबोधन तर आम्ही करतोच, पण त्याचबरोबर ब-याचदा आम्हाला सरकारी शाळांच्या मुख्याध्यापक व शिक्षकांनाही या मुलांनी शाळेत येणे किती महत्त्वाचे आहे हे पटवून द्यावे लागते. विशेषतः स्थलांतरित कुटुंबांमधून आलेली मुले शाळेत शिकणा-या इतर मुलांप्रमाणे नियमित वर्षभर येतीलच याची खात्री नसल्याने त्यांना प्रवेश देण्यास शाळा फारशा उत्सुक नसतात, असा आमचा अनुभव आहे. पण यावर्षी एका शाळेच्या मुख्याध्यापकांनी स्थलांतरित मुलांच्या प्रवेशासाठी स्वतःच प्रयत्न केले, त्याचा उल्लेख इथे केलाच पाहिजे.

गेल्या महिन्यात 'इसीसी'च्या कार्यकर्त्यांनी हिंजवडी फेज-टू भागात एक स्थलांतरितांची वस्ती शोधून काढली. शाळेत जाण्याच्या वयाची साधारण दहाएक मुले या वस्तीच्या सर्वेक्षणात आढळून आली. या मुलांची संपूर्ण माहिती मिळवून ती जवळच्या माण गावातील जिल्हा परिषद शाळेस कळविण्यात आली. 'इसीसी'च्या कार्यपद्धतीनुसार, शाळाप्रवेशासाठी संबंधित मुलांना व त्यांच्या पालकांना शाळेत घेऊन जाण्याची तयारी कार्यकर्त्यांनी सुरु केली. परंतु, आश्चर्य म्हणजे या शाळेचे मुख्याध्यापक श्री. गायकवाड सर यांनी स्वतःहून या वस्तीला भेट देण्याची इच्छा व्यक्त केली. गायकवाड सरांनी 'इसीसी'च्या कार्यकर्त्यांसोबत संबंधित ठिकाणी जाऊन स्थलांतरित पालकांची भेट घेतली, ज्यामुळे आपल्या मुलांच्या शिक्षणाबद्दल या पालकांचा विश्वास दुणावला.

या सर्व मुलांना गायकवाड सरांच्या माण येथील जिल्हा परिषद शाळेत दाखल करण्यात आले आहे. हिंजवडी फेज-टू हा भाग नव्याने विकसित होत असल्याने व बहुतांश भाग औद्योगिक असल्याने ही 'जवळची' शाळा सुमारे तीन किलोमीटर अंतरावर आहे. आता रोज तीन किलोमीटर मुलांना शाळेत घेऊन जाणे व परत आणणे, हे आमच्यासमोरील पुढील आव्हान होते. या वस्तीपासून माणपर्यंतच्या मार्गावर वाहतुकीची खास सोय नसल्याने, या मुलांसाठी स्वतंत्र सोय करण्याचा मासिक खर्च प्रत्येकी सुमारे रु.६००/- इतका आहे. पण आता या वस्तीतील पालकांना शिक्षणाचे महत्त्व पटले असून, आपल्या मुलांना शाळेत पाठविण्याची त्यांची खूपच इच्छा असल्याने, किमान ५०% म्हणजे मासिक रु.३००/- इतका वाहतूक खर्चातील वाटा उचलण्याची तयारी त्यांनी दाखविली आहे.

हिंजवडी फेज-टू मधील या वस्तीमधे आम्हाला दोन प्रकारचे परिवर्तन दिसून आले - पालकांच्या मनोवृत्तीत आणि शाळेच्या वर्तणुकीतही. हा सकारात्मक बदल आमच्यासाठी आनंददायी तर आहेच, पण आता शहराच्या इतर भागांमधेही लवकरच असे परिवर्तन दिसून येईल अशी आम्हाला आशा वाटू लागली आहे.

Positive Steps Towards Education...

Through Every Child Counts (ECC) campaign, we are trying to raise awareness about importance of education among parents belonging to migrant and marginalised communities in Pune. We are also helping their children get enrolled in nearby Government schools under provisions of Right To Education Act 2009. The ultimate objective of ECC campaign is to develop parents' interest and willingness in education of their children. During the process, we often have to convince parents as well as school teachers about enrolling the children, especially the migrant ones. But this year, we got a pleasant surprise to find school authorities actually participating in the admissions.

Last month, the ECC field team identified a temporary slum in Hinjawadi Phase-II area. Around 10 children of school-going age were found in survey, whose details were conveyed to the nearby Zilla Parishad school in Maan village, around 3 km away. The field team was preparing to take the children and their parents to this school for admissions, but the school Principal Gaikwad Sir himself offered to visit the slum and meet concerned parents. Gaikwad Sir accompanied ECC field team and spoke with the parents, boosting their confidence about schooling and education of their children.

All the children from this location have been enrolled to Gaikwad Sir's ZP school in Maan. The distance of 3 km was the next challenge because transport cost per child was estimated to be Rs.600/- per child per month, thanks to scarcity of transport vehicles on the route from this slum to ZP school. But the parents are now so motivated that they have offered to contribute as much as 50% of the transport cost which comes to around Rs.300/- per month.

This location in Hinjawadi Phase-II has given us an example of dual conversion - on parents' front as well as school front. We are happy to find this positive shift and hope to see more such conversions across the city in near future!

'एव्हरी चाइल्ड काउंट्स' (इसीसी) अभियानामधे आम्ही पुण्यातील स्थलांतरित कुटुंबांना भेटून त्यांच्या मुलांच्या शिक्षणाबद्दल जागृती करण्यासाठी प्रयत्नशील असतो. अशा कुटुंबांमधील मुलांना शिक्षणहक्क कायदा (आरटीई) नुसार जवळच्या सरकारी शाळेत प्रवेश मिळवून देण्यासाठी आम्ही मदत करतो. आपल्या मुलांच्या शिक्षणाबद्दल या पालकांच्या मनामधे आस्था व इच्छा निर्माण करणे, हे इसीसी अभियानाचे अंतिम उद्दीष्ट म्हणता येईल. त्यादृष्टीने पालकांचे प्रबोधन तर आम्ही करतोच, पण त्याचबरोबर ब-याचदा आम्हाला सरकारी शाळांच्या मुख्याध्यापक व शिक्षकांनाही या मुलांनी शाळेत येणे किती महत्त्वाचे आहे हे पटवून द्यावे लागते. विशेषतः स्थलांतरित कुटुंबांमधून आलेली मुले शाळेत शिकणा-या इतर मुलांप्रमाणे नियमित वर्षभर येतीलच याची खात्री नसल्याने त्यांना प्रवेश देण्यास शाळा फारशा उत्सुक नसतात, असा आमचा अनुभव आहे. पण यावर्षी एका शाळेच्या मुख्याध्यापकांनी स्थलांतरित मुलांच्या प्रवेशासाठी स्वतःच प्रयत्न केले, त्याचा उल्लेख इथे केलाच पाहिजे.

गेल्या महिन्यात 'इसीसी'च्या कार्यकर्त्यांनी हिंजवडी फेज-टू भागात एक स्थलांतरितांची वस्ती शोधून काढली. शाळेत जाण्याच्या वयाची साधारण दहाएक मुले या वस्तीच्या सर्वेक्षणात आढळून आली. या मुलांची संपूर्ण माहिती मिळवून ती जवळच्या माण गावातील जिल्हा परिषद शाळेस कळविण्यात आली. 'इसीसी'च्या कार्यपद्धतीनुसार, शाळाप्रवेशासाठी संबंधित मुलांना व त्यांच्या पालकांना शाळेत घेऊन जाण्याची तयारी कार्यकर्त्यांनी सुरु केली. परंतु, आश्चर्य म्हणजे या शाळेचे मुख्याध्यापक श्री. गायकवाड सर यांनी स्वतःहून या वस्तीला भेट देण्याची इच्छा व्यक्त केली. गायकवाड सरांनी 'इसीसी'च्या कार्यकर्त्यांसोबत संबंधित ठिकाणी जाऊन स्थलांतरित पालकांची भेट घेतली, ज्यामुळे आपल्या मुलांच्या शिक्षणाबद्दल या पालकांचा विश्वास दुणावला.

या सर्व मुलांना गायकवाड सरांच्या माण येथील जिल्हा परिषद शाळेत दाखल करण्यात आले आहे. हिंजवडी फेज-टू हा भाग नव्याने विकसित होत असल्याने व बहुतांश भाग औद्योगिक असल्याने ही 'जवळची' शाळा सुमारे तीन किलोमीटर अंतरावर आहे. आता रोज तीन किलोमीटर मुलांना शाळेत घेऊन जाणे व परत आणणे, हे आमच्यासमोरील पुढील आव्हान होते. या वस्तीपासून माणपर्यंतच्या मार्गावर वाहतुकीची खास सोय नसल्याने, या मुलांसाठी स्वतंत्र सोय करण्याचा मासिक खर्च प्रत्येकी सुमारे रु.६००/- इतका आहे. पण आता या वस्तीतील पालकांना शिक्षणाचे महत्त्व पटले असून, आपल्या मुलांना शाळेत पाठविण्याची त्यांची खूपच इच्छा असल्याने, किमान ५०% म्हणजे मासिक रु.३००/- इतका वाहतूक खर्चातील वाटा उचलण्याची तयारी त्यांनी दाखविली आहे.

हिंजवडी फेज-टू मधील या वस्तीमधे आम्हाला दोन प्रकारचे परिवर्तन दिसून आले - पालकांच्या मनोवृत्तीत आणि शाळेच्या वर्तणुकीतही. हा सकारात्मक बदल आमच्यासाठी आनंददायी तर आहेच, पण आता शहराच्या इतर भागांमधेही लवकरच असे परिवर्तन दिसून येईल अशी आम्हाला आशा वाटू लागली आहे.

DSS News in Lokmat Newspaper 05-Jul-16

डोअर स्टेप स्कूलचा उपक्रम : कष्टकर्‍यांच्या मुलांसाठी शिक्षकांनीच घेतला पुढाकार
दै. लोकमत ।  प्राची मानकर, पुणे, मंगळवार, दि. ५ जुलै २१६

कष्टकरी कुटुंबातील मुलांच्या शिक्षणातील सर्वांत मोठा अडथळा म्हणजे त्यांच्यावर असणारी लहान भावंडांची जबाबदारी. आई-वडील दोघेही कामावर गेल्यावर लहान भावंडांना सांभाळताना या मुलांना शिक्षणावर पाणी सोडावे लागते. यासाठी डोअर स्टेप स्कूल या संस्थेने अनोखा उपाय योजला आहे. विद्यार्थ्यांच्या भावंडांना शिक्षिका सांभाळतात आणि ही मुले शिक्षण घेतात.
बिगारी काम, वीटभट्टीवरील काम करणार्‍या कामगारांच्या मुलांना शिक्षण घेता यावे यासाठी डोअर स्टेप संस्थेच्या माध्यमातून सर्व्हे केला गेला. बांधकामांच्या साईटवर जाऊन मुलांची संख्या किती आहे हे तपासून पाहिले गेले. डोअर स्टेप संस्थेच्या शिक्षिका येथेच मुलांना शिकवितात. या वेळी काही शिक्षिका त्या विद्यार्थ्यांच्या एक ते दीड वर्षाच्या भावंडांना सांभाळतात. यासाठी संस्थेच्या वतीने बिगारी काम करणार्‍या कामगारांचे समुपदेशन केले जाते आणि तुमच्या मुलांची काळजी आम्ही घेऊ, असे समुपदेशन संस्थेच्या शिक्षिकेच्या मार्फत केले जाते. सिंहगड रस्ता, कोंढवा, कात्रज, खराडी, चिखली, तळेगाव, मोशी, हिंजवडी, पाषाण, बाणेर, भूगाव अशा ८० बांधकाम साईटवर डोअर स्टेपच्या ३०० शिक्षिका त्या-त्या भागात जाऊन बिगारी काम करणार्‍या कामगारांच्या मुलांना शिक्षण देत आहेत. प्रत्येक साईटवर ४ शिक्षिका नेमून दिलेल्या आहेत. दोन शिक्षिका या मुलांना शिकवितात आणि दोन शिक्षिका त्या मुलांच्या भावंडांचा सांभाळ करतात. या मुलांना बोलावे कसे, स्वत:ची निगा कशी राखावी, याचे शिक्षण दिले जाते. काही भागांत या मुलांच्या घराजवळ शाळा नसते. मग डोअर स्टेप या संस्थेची स्कूलबस अशा मुलांना शाळेत सोडते.

चाकांवरची शाळा
ज्या भागात ही मुले असतील त्या भागात डोअर स्टेप स्कूलची बस जाते आणि त्या मुलांना त्या बसमध्ये बसविले जाते. या बसमध्ये १ ते २ शिक्षिका असतात. पुढे प्रत्येक भागात जाऊन अशी मुले गोळा करतात. पण काही ठिकाणामध्ये अंतर असल्यामुळे या मुलांना गाडीमध्येच शिकविले जाते. या गाडीमध्ये फळा, मुलांना बसण्यासाठी सतरंज्या टाकलेल्या आहेत. आणि सगळी मुले जमल्यावर ही गाडी एका ठिकाणी थांबविली जाते आणि तिथेच त्यांची १ ते २ तास शाळा घेतली जाते.

चाकावरची शाळा या उपक्रमामध्ये दिवसातून तीन वर्ग भरतात. यासाठी डोअर स्टेप स्कूलच्या तीन स्कूल व्हॅन आहेत. ही चाकावरची शाळा हडपसर, बाणेर आणि वाकड या भागामध्ये भरली जाते. ६ ते १४ वयोगटातील मुले या वर्गात असतात. एका वर्गात २५ मुले आणि दोन शिक्षिका आहेत. या मुलांना एका जागेवर दोन तास बसण्याची सवय नसते. अशा मुलांना बसण्याची सवय लावायची, स्वच्छता निगा कशी राखायची, बोलायचे कसे या सगळ्या बेसिक गोष्टी मुलांना या वर्गात शिकविल्या जातात. आणि नंतर पालकांशी संवाद साधून, मुलांच्या घराजवळ शाळा आहे की नाही हे तपासून प्रत्येक मुलाला महानगरपालिकेच्या शाळेत घातले जाते आणि ते मूल शाळेत जाते की नाही हेसुद्धा तपासले जाते.

कन्स्ट्रक्शन साईटवर वर्ग
"सिंहगड रस्ता, कोंढवा, कात्रज, खराडी, चिखली, तळेगाव, मोशी, हिंजवडी, पाषाण येथील प्रवाहाबाहेरच्या मुलांना प्रवाहात आणण्याचे काम आम्ही करतो. प्रत्येक मूल शिकले पाहिजे आणि ते शाळेत गेले पाहिजे, हा आमचा मानस आहे. मुलगा आणि शाळा यांच्यामधील पूल होण्याचे काम आम्ही करीत आहोत. ३ ते ६ आणि ६ ते १४ वयोगटातील मुलांना आम्ही शिक्षण देण्याचे काम करतो. आम्हाला आमचे काम आणखी वाढवायचे आहे; पण त्याच्यासाठी मनुष्यबळ कमी पडत आहे."
- रजनी परांजपे, विश्‍वस्त, डोअर स्टेप स्कूल